تهیه و تنظیم : فرزانه مجدی اقشار کارشناس پرستاری از اورمیه
شیر مادر بهترین غذای کودک است زیرا :
شیر مادر یک غذای طبیعی برای نوزادان در طول ماه اول زندگی است . آن همیشه قابل دسترس دارای درجه حرارت طبیعی و عدم نیاز به تهیه کردن می باشد .
شیر مادر بدون آلودگی بوده و از ابتلاء کودک به سرطان خون و بیماری قند جلوگیری کرده وابتلاء به ذات الریه و مرگ را کاهش می دهد . کودکان که شیر مادر تغذیه نمی کنند 30 برابر بیشتر از کودکانی که شیر مادر می خورند به اسهال مبتلا می شوند .
فواید شیردهی برای مادر :
ارتباط چشم در چشم مادر و نوراد سبب افزایش هنر مادری و ارتباط قوی بین آنها شده و از نظر رشد روانی کودک و آینده او موثر است .
مادرانی که به کودکان خود شیر می دهند در آنها خطر ابتلا به سرطان تخمدان و رحم و پستان کاهش یافته و با سرعت بیشتری به وزن قبل از زایمان برگشته و سبب کاهش خونریزی بعد از زایمان و برگشت سریع رحم به حالت طبیعی می شود .
چگونگی جلوگیری از کم شدن شیر مادر
اگر تداوم در شیردهی مادر وجود داشته باشد ،تا 4 الی 6 ماهگی به تنهایی برای تغذیه کودک کافی بوده و نیاز به هیچ غذایی حتی آب ساده ندارد ولی رعایت نکات زیر ضروری می باشد .
شیر مادر باید بلافاصله بعد از تولد به نوزاد داده شود . شیر مادر در روزهای اول کم است و این نباید مادر را نگران کند همین مقدار (آغوز ) برای نوزاد کافی است و نباید چیز دیگری داده شود .
مادر باید استراحت روانی و جسمی کافی داشته و از مایعات مانند قهوه و چای و … در حد مناسب و غذاهای کافی پرانرژی استفاده کند .
هر دو سینه مادر در هر بار تغذیه در هفته های اول تولد باید داده شود تا تولید شیر بهتر شود و بعد از تولید شیر مناسب حد الامکان یک در میان داده شود و هر قدر نوزاد بیشتر سینه مادر را بمکد شیر زیادتری تولید خواهد شد
دادن پستانک و هر نوع مایع و آب قند توسط شیشه شیر به کودک شیر مادر را کم می کند چون علاقه کودک به مکیدن سینه مادر کم می شود
روش تغذیه با سینه مادر توسط نوزاد
شیر مادر سهل الهضم بوده و نوزاد زود به زود گرسنه می شود بنابراین نباید از ساعت کار و برنامه خاص شیردهی پیروی شود نوزاد در هنگام شیردهی باید گرسنه بوده و دمای بدن نوزاد نه زیاد گرم و نه زیاد سرد بوده و کهنه نوزاد باید خشک باشد .
مادر در هر وضعیتی که راحت است به نوزادش شیر بدهد . نوزاد باید راحت نگهداشته شود .برای جلوگیری از استفراغ نوزاد ، در حالت نیمه نشسته باشد بهتر است . صورت نوزاد نزدیک سینه مادر باشد . بطوریکه یک دست نوزاد را نگه دارد و دست دیگر سینه مادر را حفاظت کند بدین صورت که انگشت شست روی سینه و چهارانگشت دیگر در زیر سینه قرار گیرد
موقع شیر دادن هاله پستان (نه فقط نوک پستان) در دهان نوزاد قرار گیرد تا از بلع هوا و ترک خوردن نوک پستان جلوگیری شود و شیر نیز در دهان کودک بیشتر وارد شود و مادر باید سعی کند از هر دو سینه به نوزاد شیر دهد .
اگر نوک سینه مادر ترک خورده باشد چه باید کرد ؟
شیر ابتدا از پستانی داده شود که ترک خوردگی ندارد بدین وسیله شیر در پستان دیگر ترشح شده و باعث درد نمی شود .
سینه را با پارچه نرم پوشانده و چند قطره از شیر مادر در روی زخم قرار دهید تا از خشک شدن نوک پستان جلوگیری شود .
استفاده از سشوار گرم روزی 3 تا 5 بار به مدت 5 دقیقه به فاصله 18 سانتی متر از سینه استفاده شود .
اگر سینه مادر دچار تورم شده است قبل از شیر دهی حوله گرم و بعد از شیر دهی حوله سرد قرار داده شود .
اگر مجاری موجود در سینه مادر دچار گرفتگی شده است باید شیردهی ادامه یابد و ماساژ از بالا به طرف نوک پستان داده شود .
مادران کارمند چگونه به فرزند خود شیر دهند؟
ساعاتی را که منزل هستند مرتب کودک خود را با شیر خود تغذیه کنند و به پستانک عادت ندهند .
قبل از رفتن به سرکار شیر خود را شب یا صبح در یک لیوان پلاستیکی (نه شیشه ای زیراآنزیم های موجود در شیر را از بین می برد ) تمیز و جوشانده شده جمع آوری کرده و در یخچال قرار دهند و قبل از دوشیدن شیر دستهای خود را با آب و صابون بشوئید .
در غیاب مادر یکی از اطرافیان باید کودک را در بغل نشانده با قاشق تمیزی شیر مادرش را به او بدهد .
نحوه دوشیدن شیر از پستان با دست به این نحو است که
دست را طوری قرار دهید که چهار انگشت زیر پستان ، درست در لبه هاله و شست در بالا و روی هاله قرار گیرد سپس پستان را به طرف قفسه سینه فشار داده و بعد آنرا بطرف جلو آورده و سپس به قسمت هاله فشار بیاورید و بعد جای انگشتان را روی هاله عوض کنید تا تمام مجاری شیر تخلیه شوند .